HUỲNH NHƯ PHƯƠNG - NHÀ KÝ HỌA VĂN CHƯƠNG

Nhẹ nhàng, không đại ngôn, tác giả Huỳnh Như Phương như một người hướng dẫn khiêm tốn như thể là người bạn đồng hành cùng độc giả đi suốt hành trình từ miền ấu thơ, trải qua tuổi hoa niên đến khi bước vào tuổi "tri thiên mệnh"

GS. Huỳnh Như Phương

Trong tác phẩm mới nhất của mình, "Thành phố những thước phim quay chậm", tác giả Huỳnh Như Phương đã cho thấy cái tài của một nhà ký họa văn chương bằng việc dựng lại được tất cả hình ảnh sống động và xếp chúng lại thành một chuỗi liền mạch như thể lật nhanh các trang của một quyển sách tranh để thấy các hình ảnh ấy, những con người, hàng cây, xe cộ… đang chuyển động trong một guồng xoay của thời gian, của bốn mùa, giữa những khoảnh khắc của hơi thở hay thời gian hút tàn một điếu thuốc trong lúc cảm nhận sự chuyển dịch của khung cảnh.

Tập tản văn này thật ra không phải là một chỉnh thể được hình thành bởi những dụng ý ngay từ lúc ban đầu, nhiều bài viết trong tập này đã được sử dụng trong các tập trước đó của cùng tác giả Huỳnh Như Phương. Việc để các tác phẩm này tái xuất, đứng chung với nhau trong một cuốn sách không biết vô tình hay hữu ý lại giống với kỹ thuật dựng phim, các thước phim được cắt, nối với nhau, xoay đều trên máy chiếu để trình hiện trước đôi mắt khán giả bộ phim tư liệu về thành phố. Thành phố ở đây không chỉ một, mà là nhiều thành phố: Huế, Sài Gòn, Hà Nội, Hội An và cả… Paris, những thành phố hiện hữu trong một tập hợp các ghi chép kéo dài trong nhiều năm, từ một người quan sát thầm lặng, tinh tế và có kiến văn sâu rộng.

Cuốn sách “Thành phố những thước phim quay chậm”

Tác giả Huỳnh Như Phương dành cho mỗi bài một dung lượng vừa phải với các pha chuyển cảnh khiến cho cuốn sách thuần nhất với nhịp điệu này nhưng không gây nhàm chán dù rằng được sắp xếp theo thứ tự abc, nơi các bài viết từ năm 1995 có thể được đặt cạnh những bài viết năm 2015 mà không gây cảm giác hẫng hụt hay lệch khỏi cái không khí chung của toàn bộ tác phẩm. Để làm được như vậy chứng tỏ mạch viết của tác giả xuyên suốt và không ngừng trở đi trở lại với những vấn đề được xem là muôn thuở, vừa có tính phổ quát nhưng đồng thời lại gợi ra những đặc trưng chỉ có những nơi chốn ấy mới có: những kỷ niệm về Viện Đại học Vạn Hạnh, Trường Đại học Văn Khoa, là lao xao chợ Tết với nhà văn Lê Văn Thảo, miên man "một cõi đi về" với Trịnh Công Sơn, là những hồi ức thuở ban đầu lưu luyến khi chập chững bước vào văn chương và chịu những "tai nạn" văn chương. Những "tai nạn" từ sớm ấy đã không suy giảm tình yêu với văn chương, một tình yêu đã biến chú nhóc tỉnh lẻ Quảng Ngãi trở thành một giáo sư văn chương của chính ngôi trường Văn Khoa một thuở mình theo học.

Ta vẫn thấy trong tập sách này một Huỳnh Như Phương thủy chung với công việc quan sát cuộc sống đương đại, ở các đô thị, nhất là Sài Gòn, với những phát hiện như thể còn nguyên sơ của những điều thường ngày ta tưởng đã thân quen đến mòn sáo. Tựa hồ một tập nhật ký vừa riêng tư mà cũng như đã thuộc về mọi người, trong suốt những năm tháng ấy, đi trên những trang sách này, biết đâu được trong một giây hạnh ngộ nào đó, ta đã đứng rất gần tác giả Huỳnh Như Phương khi ông đang ngồi dưới một mái hiên rêu phong nào đó trong thành phố, cùng ông nhìn dòng người qua lại, cùng ông nghe một bài hát… tự thân cuộc sống này đã ràng rịch mỗi sinh thể tồn tại nơi nó lại với nhau và chia sẻ mọi cảm xúc bất chấp ta có cảm nhận về chúng hay chăng nữa.

Nhẹ nhàng, không đại ngôn, tác giả Huỳnh Như Phương như một người hướng dẫn khiêm tốn như thể là người bạn đồng hành cùng độc giả đi suốt hành trình từ miền ấu thơ, trải qua tuổi hoa niên đến khi bước vào tuổi "tri thiên mệnh", những bước đi thật chậm mà chắc chắn, ở bất cứ nơi nào ông dắt ta đi qua, bất cứ con người nào ông bắt tay giới thiệu với ta đều với một nụ cười, một ánh nhìn hòa ái. Sự hòa ái của một con người biết mình có thể yêu thương mọi người, cúi thấp xuống và nhìn thật gần để thấy không cần phải to lớn thì mới là vĩ đại, mà bản thân sự vĩ đại của bất cứ thứ gì thì cũng chỉ là tầm thường trong thế giới này.

Không có sinh mệnh lớn và sinh mệnh nhỏ vì mọi sinh mệnh đều ngang nhau, cho nên không bao giờ đặt mình cao hơn đối tượng quan sát mà vẫn làm ta thấy gần gũi hệt như những pho tượng Phật ngự trong ngôi chùa nơi hẻm nhỏ mà ông để ý và muốn giới thiệu với ta: "Phật nghiêng xuống đời thường, nghiêng xuống kiếp người, nên con người cũng không phải ngẩng mặt lên quá cao để đón lấy nụ cười bao dung của Phật".

HUỲNH TRỌNG KHANG

Nguồn: Người Lao Động