Nhà văn Hồ Anh Thái
Người khen
cũng nhiều, kẻ chê cũng lắm. Nhưng tuyệt nhiên không có những lời nổi đoá hay
thanh minh. Im lặng sống. Im lặng viết. Một mình. Chỉ có những con chữ
xôn xao...
Đầu năm 2008, Hồ Anh Thái trả lời tạp chí Văn hoá Phật
giáo: "Khi mới đến Ấn Độ, tôi vẫn còn nóng tính lắm. Ỷ mình có chân lý,
nhiều khi không chịu ai, đấu tranh với xung quanh, từ sếp cho đến ông lái xe
trong cơ quan. Việc không chạy thì "trị" cả người bản xứ cho đến khi việc được làm đúng mới
thôi.
Người ấn rất tốt
nhịn, cộng với ý thức đẳng cấp mấy nghìn năm khiến họ có lối sống khoan
dung, bình yên, bất bạo động. Nên hiểu rằng tính cách ấn hoàn toàn trái ngược với những vụ việc của các tổ chức ly khai, khủng bố, gây mất ổn định. Rất
tự nhiên, dần dà mình cũng thiền đi, và khi trở về Việt Nam, chất ấn Độ
đã ngấm vào tôi từ lúc nào.
Hầu như tôi
không nhận lời đăng đàn diễn thuyết, hoặc giao lưu với độc giả. Trước mọi sự
bao giờ cũng tự dặn mình, không đôi co tranh cãi, không hơn gì nhau câu nói. Quyền lợi chia bôi, nhường mọi người nhận trước. Người ta ghen
ghét, đố kỵ, bịa đặt công kích mình hoặc làm ác với mình, cứ lấy sự ôn
hòa mà đáp lại. Ôn hòa, cũng bởi vì tin vào điều nhà Phật nói: những người ấy trong đời tự họ đã và sẽ phải
chịu luật nhân quả rất nặng nề rồi...".
Đã có người
nói anh nói "xạo", bằng chứng là bằng cách này hay cách khác, anh vẫn
muốn phản bác lại những gì người ta nói về mình không chính xác. Như một cách "đáp trả" với những bài viết
không thiện cảm về cuốn tiểu thuyết mới nhất của anh "Đức Phật, nàng
Sivitri và tôi". Nhưng tôi tin là anh nói thật, bởi Hồ Anh Thái không phải
là người sợ dư luận.
Anh chỉ muốn bảo
vệ đứa con của mình trước những
đòn roi mà thôi. Những đòn roi ấy anh biết trước nó sẽ xảy ra, nhưng không thể nào ngăn được.
Tác phẩm và dư luận, người khen kẻ chê, người ghét kẻ yêu, nó như sau buổi sáng
sẽ có buổi chiều. Chuyện bịa đặt, công kích đến với Hồ Anh Thái không chỉ một lần.
Chẳng hạn như
chuyện một ngày đẹp trời rất nhiều người là bạn bè anh nhận được một tin nhắn rất
vô văn hoá của một kẻ giấu tên nói rằng anh phải vào bệnh viện vì những
lý do rất... kinh khủng, trong khi anh đang đi du lịch nước ngoài. Hay một người nào đó suốt ngày nhắn tin chửi mắng
anh chỉ vì một việc anh làm không đúng ý họ.
Cuộc tấn công bằng tin nhắn ấy nhiều ngày sau vẫn không
chấm dứt. Thế nhưng, Hồ Anh Thái đã
không "phản đòn". Sự im lặng của anh có lẽ cũng là một câu trả lời.
Hồ Anh Thái sống một mình trong căn nhà nhỏ, lối đi vào
phải dắt khéo mới được một chiếc xe. Anh hiếm khi mời ai về nhà. Có thể coi đó
là "tổ kén", hoặc là "nơi trú ẩn" của anh. Căn nhà nhỏ, các lối đi âm u, đường lên cầu thang
lành lạnh, chiếu nghỉ là chỗ xếp đầy giá và chân nến, như thể một thứ nghi lễ.
Anh sống trọn
vẹn trên căn gác, với bốn bề là sách và băng đĩa. Sách tiếng Anh, sách ấn Độ
nhiều. Mảng đồ sộ là sách văn hoá ấn Độ, trong đó của nả khá lớn là những cuốn
thơ cổ ấn Độ. Và những cuốn sách của anh, cả tiếng Việt, cả tiếng Anh được xếp
gáy đều tăm tắp. Trước tivi là một rổ đĩa phim cực lớn. Hồ Anh Thái có một tiệm
đĩa quen tút hút trên một căn gác sâu phố Hàng Bài.
Mỗi khi có đĩa
phim mới, phim độc, chủ tiệm đĩa lại nhắn tin cho anh. Ba chục phút sau, anh có
mặt, ngồi mân mê chọn lựa, phim nào hay mua cho bằng hết, có phim mua vài chục
đĩa, hôm sau đóng gói đem biếu bạn bè. Hồ Anh Thái xem rất nhiều, từ Oscar cho
đến Cành cọ vàng, từ bom tấn Mỹ đến phim Iran, từ hoạt hình Nhật Bản cho
đến phim bộ Hàn Quốc.
Thế nên không có gì lạ lẫm khi thấy anh xem cả "Những
đứa trẻ thiên đường" với "Bản tình ca mùa đông". Và cũng không
có gì ngạc nhiên khi anh sẵn sàng tiếp nhận cả sang lẫn sến, cả những ngôn ngữ
điện ảnh bậc cao cho đến drama tình - tiền
- tù - tội đẫm lệ sầu Hàn Quốc. --PageBreak--
Có thể đó là cách để anh không tách bỏ mình khỏi đời sống.
Và cũng có thể là một thứ giải trí trong giờ tập thể dục buổi chiều, trên chiếc
xe đạp anh đặt ở góc phòng. Không ai biết Hồ Anh Thái vui hay buồn với cuộc sống
ấy. Chỉ biết rằng anh đã ở đó, tĩnh tại như thế trong nhiều năm, sống và viết,
tác phẩm ra đều đặn, tác phẩm nào cũng xôn xao.
Trong căn phòng bộn bề sách của Hồ Anh Thái có một gia
tài quý giá mà tôi nghĩ rằng hiếm có người Việt nào có được, đó là bộ băng đĩa trọn vẹn tiếng hát NSND Lê Dung. Những
chiếc băng cassette cũ được thâu lại, có cái từ Đài Tiếng nói Việt Nam, có cái
từ các album cũ.
Hồ Anh Thái
yêu mến tiếng hát Lê Dung vì lẽ gì, đã nhiều lần tôi định hỏi. Nhưng rồi
thôi. Bởi rốt cùng, vì lẽ gì thì cũng đâu cần, chỉ nhìn cái gia tài kia là biết
lòng người, như cách người ta nâng
niu một chú họa mi.
Tôi nhớ khi
đám trẻ chúng tôi nhìn thấy những cái băng của Lê Dung, Hồ Anh Thái như thể muốn vội ôm lấy, như thể sợ rằng
trong chốc lát tình yêu ấy sẽ bị chúng tôi chiếm đoạt và mang đi mất...
Về sau thì tôi hiểu, Hồ Anh Thái có một niềm vui là đi
sưu tầm các ấn phẩm văn nghệ hay và muốn giữ lại thành bộ sưu tập. Cái gì hay anh sẽ chia sẻ với mọi
người bằng cách... mua thêm để tặng
chứ không cho mượn.
Với đám viết
trẻ, có lẽ Hồ Anh Thái là một người anh nhiệt tình. Khi anh "tung
hô" Nguyễn Thế Hoàng Linh như một
thiên tài, bị không ít người mỉa mai và cho rằng anh đang làm công việc đánh
bóng một thỏi vàng chưa đủ tuổi. Về một mặt nào đó, những lời ngợi ca của anh
dành cho cậu thanh niên trẻ đã gây hiệu ứng với bạn đọc.
Nhưng nó chính là một gánh nặng cho người viết ấy. Anh ta sẽ phải gánh vác hai chữ thiên
tài trong suy nghĩ và thể hiện trước mọi người. Nhưng, với Hồ Anh Thái, đã
yêu ai là yêu hết lòng, giúp bằng mọi nhẽ. Anh thấy việc làm của mình là phải đạo
thì sẽ làm đến cùng.
Tôi nghĩ rằng, có thể anh chỉ nghĩ đơn giản đến việc giới
thiệu được một tiềm năng mới sau nhiều năm văn học buồn tĩnh lặng. Và anh làm
công việc đó như anh vẫn từng làm, âm thầm gom nhặt những tác phẩm mới có ít
nhiều sáng tạo để gom thành một tập sách.
Hay đọc được một cái gì lý thú trên mạng, ngay lập tức
anh gửi file tới tất cả bạn bè trong list địa chỉ email. Hay như khi đọc một
truyện ngắn mới, thấy phù hợp với một cuộc thi truyện ngắn trên báo, anh âm thầm
gửi tới người biên tập, khi báo đăng
lên anh lại âm thầm đi lấy nhuận bút rồi ra bưu điện gửi cho tác giả.
Và đến khi
truyện ngắn đoạt giải, anh lại là người tất tả gọi điện chia vui, như thể chính
anh mới là người được giải vậy! Khi tuyển cuốn truyện ngắn "Văn mới 5 năm
đầu thế kỷ", Hồ Anh Thái có đề nghị tôi gửi cho anh một truyện ngắn. Anh đọc
rất nhanh, bôi đỏ choe choét trên bản thảo. Anh đề nghị tôi sửa. Anh nói, nhà
văn phải là người sáng tạo ngôn ngữ, phải dùng từ ngữ cho thật chuẩn.
Và khuyên, dù
không có hứng cũng phải tập cho mình một thói quen, mỗi ngày viết một đến
hai tiếng. Văn chương cũng cần sự kiên trì tập luyện. Lời khuyên của anh đến
nay tôi vẫn chưa thực hiện được, dù tôi biết đó là sự thật, bằng chứng là chính
anh với tác phẩm ra đời đều đặn hàng năm.
Khi tôi viết bài này thì Hồ Anh Thái đang chu du tận Thụy
Điển. Những chuyến đi nước ngoài với anh như một nhu cầu thường xuyên. Có khi là công việc. Nhưng cũng có khi là đi
chơi. Anh đi nhiều. Và đi một mình. Tôi cho rằng, anh là người cảm nhận rõ nhất sự cô đơn, đến
mức nhận ra được vẻ đẹp của nó.
Những ngày Tết, anh thường trốn đi đâu đó một mình. Anh nói, cảm giác một mình ở một nơi xa lạ, không quen biết ai, tự mình
tìm hiểu và sống trọn vẹn với chính mình là một cảm giác không tồi. Chuyện về Hồ
Anh Thái quả là những chuyện mơ hồ.
Không ai biết về gia đình, vợ con anh.
Cũng không ai biết anh đang làm gì. Khi viết là anh tắt
điện thoại. Như một thứ kỷ luật để hết mình với những con chữ. Hồ Anh Thái đang
viết một cuốn tiểu thuyết mới. Anh không nói về cuốn tiểu thuyết của mình. Đã
có người đặt ra câu hỏi xung quanh
chuyện đời riêng của anh.
Nhưng tôi lại
không muốn bắt đầu viết về anh theo con đường ấy. Mỗi người có quyền giữ cho mình
những khoảng riêng cần thiết. Họ không muốn cho ai biết. Và họ không cần ai biết.
Vậy hãy để họ được sống cho chính mình. Tôi chỉ biết cảm giác đón đợi những tác
phẩm của anh là có thật. Và sự đón đợi ấy minh bạch, công khai...
THIÊN Ý
Nguồn: ANTG
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét